Ghika

Στη συλλογή των σχεδίων υπάρχουν προσχέδια και παραλλαγές για ζωγραφικά και γλυπτικά έργα του, σκίτσα στιγμιαία και αυθόρμητα, σχέδια αυτόνομα και καλοδουλεμένα, καρικατούρες, σπουδές από τη φύση, μελέτες στο ατελιέ, σχέδια για εικονογράφηση βιβλίων, σχέδια για σκηνικά και κοστούμια. Αλλά δεν είναι μόνο οι κατηγορίες των σχεδίων που δίνουν αυτή τη μοναδική ποικιλία. Ο Γκίκας καταπιάστηκε με όλα τα θέματα. Σχέδια της αγαπημένης Ύδρας, της κατάφυτης Κέρκυρας, της Κηφισιάς, του Παρνασσού, της Καρδαμύλης, των νησιών του Αιγαίου συνθέτουν μια εικόνα της Ελλάδας τελείως προσωπική. Στιγμές από τα ταξίδια του σε όλο τον κόσμο με άξονα την αισθησιακή Ινδία και τη μυσταγωγία της Άπω Ανατολής επηρέασαν βαθιά τη σχεδιαστική του αντίληψη. Οι λεπτομέρειες της φύσης προδίδουν μια σπάνια παρατηρητικότητα και μια περιέργεια που γίνεται συναρπαστικά ουσιαστική. Τα πορτραίτα του, συνήθως σχέδια απλά, χωρίς σχολαστικό φόρτωμα, μεταφέρουν μια εντύπωση άμεση και χαρακτηριστική. Ακόμα, τα ατελιέ, τα εσωτερικά των σπιτιών, τα οικεία αντικείμενα, δημιουργούν εικόνες ενός κρυφού κόσμου, αφήνοντας το θεατή να τις μοιραστεί με το ζωγράφο. Μέσα από την ποικιλία του είδους και των θεμάτων των σχεδίων διακρίνει κανείς μια σαφή εξέλιξη της αντιμετώπισης του ίδιου του σχεδίου από τον Γκίκα. Θα 'λεγε κανείς πως είναι μια συνεχής αναζήτηση των ορίων της μορφής σε όλες της τις όψεις, σαν μια αδιάκοπη προσπάθεια προσέγγισης της αισθητικής ουσίας της. Σιγά σιγά, όσο περνούσαν τα χρόνια, είπε ο ίδιος, το σχέδιο με ενδιέφερε ανεξάρτητα από τη ζωγραφική. Ήθελα να κάνω το σχέδιο όλο και καλύτερο. Είναι σαν ένα κυνηγητό για το πώς θα περιχαράξεις το μοντέλο, το θέμα. Το δύσκολο πάντα είναι να πιάσεις τη μορφή. Ίσως γι' αυτό στους έξι κανόνες της γιαπωνέζικης ζωγραφικής ο πρώτος είναι να συλλάβεις το πνεύμα. Αυτό είναι κάτι πολύ χαρακτηριστικό, ιδιαίτερα άμα το παραβάλεις με την ευρωπαϊκή ζωγραφική, η οποία σχεδόν ποτέ δεν ασχολείται με το πνεύμα.