Μπεκτάσηδες, δερβίσηδες και εθνικό κίνημα στην Αλβανία

Συνήθως, οι Έλληνες, όταν αναφέρονται στο θρήσκευμα των αλβανών μιλάνε, σχηματικά, για μια μουσουλμανική χώρα με μια ορθόδοξη μειοψηφία στο Νότο και συνεχίζουν προσθέτοντας εθνο πολιτισμικά χαρακτηριστικά σε αυτό το διαχωρισμό. Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι στην Αλβανία συνυπάρχουν τέσσερις θρησκευτικές κοινότητες οι μουσουλμάνοι σουννίτες και μπεκτασήδες και οι χριστιανοί ορθόδοξοι και ρωμαιοκαθολικοί. Η κάθε μια από αυτές τις κοινότητες, μέσα στον κυρίαρχο από τον 19° αιώνα εθνοφυλετισμό των Βαλκανίων, συνδέθηκε με το άρμα του πιο φιλικού της εθνικισμού. Μόνο μια, όμως, αυτή των μπεκτασήδων πιο ανεκτική και φιλοχριστιανική από όλους τους μουσουλμάνους στήριξε ολόψυχα την αλβανική εθνική ιδέα και τελικά κατάφερε να τη μετουσιώσει στην ίδρυση του σύγχρονου αλβανικού κράτους.
Στην ΕΙΣΑΓΩΓΗ του Ευστράτιου Ζεγκίνη αναλύονται οι ιστορικές καταβολές του μπεκτασισμού, ο ιδιαίτερος βαλκανικός του χαρακτήρας και τελικά οι λόγοι που οδήγησαν στο ρίζωμα του στη περιοχή της σημερινής Αλβανίας.
Στο δεύτερο κείμενο που είναι αποσπάσματα από το βιβλίο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΣΟΥΛΤΑΝΩΝ του F. w. Hasluck, περιγράφεται η εξάπλωση του μπεκτασισμού στους αλβανούς, ο έντονος συγκριτικός του χαρακτήρας και ο εξισλαμισμός του ντόπιου πληθυσμού, οι πρώτες κινήσεις για τη στήριξη της αλβανικής εθνικής ιδέας και οι πολιτικοί λόγοι αυτής.
Στο τρίτο κείμενο ΜΠΕΚΤΑΣΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΙΚΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ της Nathalie Clayer πε ριγράφεται η εποχή της ανόδου του αλβανικού εθνικού κινήματος, η οργάνωση των πρώτων αντάρτικων σωμάτων των αλβανών, οι ταραγμένες σχέσεις μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων, ο ρόλος των μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων στην περιοχή, και τελικά η συνεισφορά των δερβίσηδων στην οργάνωση των πρώτων αλβανικών σχολείων και τη δημιουργία του σύγχρονου αλβανικού αλφάβητου.
Στο τελευταίο κείμενο ΙΣΛΑΜ, ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΛΒΑΝΙΑ της Nathalie Clayer αναλύεται ο ρόλος της θρησκείας στη σημερινή Αλβανία το πρώτο αθεϊστικό κράτος κ